Bób – charakterystyka
Bób, podobnie jak większość roślin strączkowych, jest rośliną jednoroczną. Nasiona bobu umieszczone są w strąkach o długości ok. 10–12 cm. W każdym z nich znajduje się ok. 2–5 nasion o charakterystycznym nerkowatym kształcie. Świeże nasiona bobu mają jasnozielony kolor, istnieją jednak odmiany bobu, które mają kolory brunatny i jasnożółty.
Pierwsze wzmianki o tej roślinie pochodzą ze starożytnego Egiptu. Podczas wykopalisk archeolodzy znaleźli ziarenka bobu pochodzące z okresu 2300 lat p.n.e. Swoim smakiem i łatwym sposobem przygotowania roślina podbiła w krótkim czasie tereny Azji, Europy oraz obu Ameryk. Obecnie największym producentem bobu na świecie są Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania i Francja. Nasiona bobu po zerwaniu przeznaczone są do konserwowania lub mrożenia, co zdecydowanie przedłuża czas ich przydatności do spożycia. Świeże nasiona należy jednak przechowywać w miejscu chłodnym (0–1°C) przez maksymalnie 2–3 tygodnie.
Bób – wartość odżywcza
Bób charakteryzuje się wysoką zawartością substancji odżywczych mimo swej niewielkiej kaloryczności (surowy zawiera 66 kcal/100 g, a gotowany 110 kcal/100 g). W przeciwieństwie do produktów pochodzenia zwierzęcego nie zawiera tłuszczów nasyconych, stanowi zatem idealny zamiennik mięsa dla osób cierpiących na choroby układu sercowo-naczyniowego, takie jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroba wieńcowa.
Podobnie jak inne warzywa strączkowe bób jest bardzo bogatym źródłem białka (7,6 g/100 g), a więc powinien być obowiązkową pozycją również w diecie wegan i wegetarian. Warto jednak pamiętać, że białko roślinne cechuje się mniejszą przyswajalnością niż białko pochodzenia zwierzęcego.
Zawartość węglowodanów przyswajalnych w bobie wynosi (14 g/100 g), oprócz tego warto zwrócić szczególną uwagę na ilość błonnika pokarmowego (6 g/100 g). Substancja ta jest niezbędna do prawidłowej pracy układu pokarmowego, a także chroni przed działaniem szkodliwych substancji. Nie od dziś wiadomo również, że odpowiednia zawartość błonnika pokarmowego w diecie pomaga obniżyć poziom cholesterolu LDL.
Bób jest również skarbnicą składników mineralnych i witamin, wśród których na uwagę zasługują przede wszystkim: żelazo, wapń, magnez oraz szereg witamin z grupy B. Najważniejszą witaminą z tej grupy jest kwas foliowy. Obliczono, że spożycie 100 g bobu potrafi pokryć w pełni zapotrzebowanie na ten składnik. Jest to szczególnie ważne w diecie kobiet w wieku prokreacyjnym. Kwas foliowy odpowiedzialny jest bowiem za prawidłowy rozwój cewy nerwowej płodu, a co za tym idzie, zdrowy i bezpieczny rozwój dziecka.
Kolejnym składnikiem bobu posiadającym wartość zdrowotną jest lewodopa (L-DOPA). Chociaż dla większości nieznana, odgrywa kluczową rolę w leczeniu chorób wieku starszego. Lewodopa jest aminokwasem, który został wyizolowany z siewek bobu na początku XXI wieku (1910–1913). To jedna z niewielu naturalnie występujących substancji skutecznych w terapii choroby Parkinsona. Po wchłonięciu przez układ pokarmowy lewodopa przekształca się w dopaminę – neuroprzekaźnik, którego niedobory stwierdza się w chorobie Parkinsona.
Bób – jak gotować? Jeść ze skórką czy bez?
Bób można jeść zarówno w formie surowej, jak i ugotowanej. Czas gotowania świeżego bobu jest stosunkowo krótki. Bób gotowany w osolonej wodzie powinien być gotowy już po 30 minutach. Sprawa wygląda inaczej, jeśli używamy szybkowaru, w tym przypadku czas skraca się o połowę. Większość z nas po ugotowaniu pozbywa się skórki. Lepiej jednak je zostawić, zawierają bowiem duże ilości witamin i cennych składników mineralnych. Najbardziej polecaną metodą obróbki termicznej jest gotowanie na parze. Badania udowodniły, że klasyczne gotowanie w wodzie powoduje utratę ponad 40% witamin i składników mineralnych.
Bób – przeciwwskazania
Tak naprawdę nie istnieje wiele przeciwwskazań do spożywania bobu. Okazuje się jednak, że niektóre osoby powinny na stałe wykluczyć go ze swojej diety. U około 200 milionów ludzi na świecie występuje mutacja genetyczna, której skutkiem jest niedobór enzymu dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, powodującej fawizm, zwany także chorobą bobową. Jej objawy pojawiają się bezpośrednio po zjedzeniu nawet niewielkiej ilości bobu i należą do nich:
– gorączka,
– silne bóle głowy,
– wymioty,
– zażółcenie skóry,
– bóle dolnej części kręgosłupa,
– mocz o nietypowo ciemnej barwie.
Diagnoza potwierdzająca fawizm może zostać postawiona po wykonaniu szczegółowych badań DNA. Najczęściej wykonywanym badaniem w Polsce jest test NOVA. Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza pozwala uniknąć nieprzyjemnych skutków choroby oraz poprawić jakość życia chorego.
Bób z diety powinny wyeliminować również osoby cierpiące z powodu nieprzyjemnych dolegliwości dyspeptycznych. Nie od dziś wiadomo, że bób wzmaga produkcję gazów jelitowych. Wynika to z dużej zawartości oligosacharydów, czyli włókien roślinnych, które nie są przez nas trawione.
Bób – pyszne przepisy do przygotowania w domu
Makaron z bobem i szynką parmeńską
Składniki:
– 100 g makaronu pełnoziarnistego tagliatelle,
– 60 g ugotowanego obranego ze skórki bobu,
– 5 plasterków szynki parmeńskiej,
– 70 ml śmietanki kremówki (30% tłuszczu),
– 15 g startego parmezanu,
– 25 g drobno posiekanej cebuli dymki,
– 1 ząbek czosnku,
– oliwa z oliwek,
– sól, pieprz, bazylia.
Makaron gotujemy al dente w osolonej wodzie. Na rozgrzaną patelnię wlewamy łyżkę oliwy z oliwek. Dodajemy drobno posiekaną cebulę oraz czosnek wyciśnięty przez praskę, wszystko mieszamy delikatnie do czasu, aż się zeszkli. Wrzucamy do tego szynkę parmeńską oraz obrany ze skórki ugotowany bób. Dodajemy makaron, następnie wlewamy powoli śmietankę i dodajemy parmezan. Ostatnim krokiem jest dodanie świeżej posiekanej bazylii oraz doprawienie dania solą i pieprzem. Danie gotowe!
Kremowa zupa z bobu
Składniki:
– 500 ml bulionu drobiowego,
– 250 g bobu,
– 100 g ziemniaków,
– 100 g marchewki,
– ¼ selera,
– 2 cebule,
– ½ pora,
– 2 ząbki czosnku,
– 1 łyżka masła klarowanego,
– pieprz, sól.
Bób gotujemy przez ok. 20 minut w osolonej wodzie, odcedzamy i obieramy ze skórki. Cebulę siekamy w piórka i podsmażamy na maśle klarowanym. Wrzucamy wszystkie warzywa pokrojone w grubą kostkę do bulionu. Dodajemy bób i cebulę. Gotujemy do momentu, aż warzywa zmiękną. Całość blendujemy na gładką masę. Doprawiamy solą i pieprzem do smaku.
Mimo że bób nie jest produktem lubianym przez wszystkich, powinniśmy go cenić. Co prawda istnieje kilka przeciwwskazań do jego stosowania, jeżeli jednak nie jest to fawizm czy bolesne wzdęcia, powinniśmy uwzględnić go w swojej diecie. Lista korzyści, które może nam przynieść jedzenie bobu, zdecydowanie przewyższa listę jego niekorzystnych właściwości.
Klaudia Niemira
Dietetyk kliniczny, specjalista ds. żywienia
Bibliografia
Kapusta F., Rośliny strączkowe źródłem białka dla ludzi i zwierząt, „Nauki Inżynierskie i Technologie” 2012, 1(4), 16–32.
Szajdek A., Borowska J., Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość” 2004, 4(41), 5–28.
Hallmann E., Zdrowotne aspekty roślin strączkowych, „Go Organic” 2014, 21, 4–5.
Piecyk M., Strawność skrobi i skład chemiczny nasion bobu po poddanych obróbce termicznej, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2012, 45(3), 414–420.
Hallmann E., Pamiętajmy o strączkowych, docplayer.pl/26026558-Pamietajmy-o-straczkowych-dr-hab-ewelina-hallmann-wydzial-nauk-o-zywieniu-czlowieka-i-konsumpcji-zaklad-zywnosci-ekologicznej-sggw-w-warszawie.html (24.10.2017).
Bylinkowska J., Fawizm – Kiedy bób staje się niebezpieczny, dietetycy.org.pl/fawizm-kiedy-bob-staje-sie-niebezpieczny/ (24.10.2017).
Fawizm, czyli choroba bobowa – czym jest, jak się ją diagnozuje i leczy?, genetyczne.pl/choroby-genetyczne/fawizm-czyli-choroba-bobowa/ (24.10.2017).
Komentarze